PROGRAM ĆWICZEŃ Z PATOMORFOLOGII ROK III – SEMESTR LETNI

SZCZEGÓŁOWY ROZPIS TEMATÓW ĆWICZEŃ

1.Zaburzenia hemodynamiczne, uszkodzenie, zwyrodnienie, adaptacja oraz śmierć komórek i tkanek. [ str. 8-38]

dr n. med. Zuzanna Dobrosz

• Definicje, podziały, rodzaje, przyczyny, patogeneza i następstwa:
• obrzęku, przekrwienia - zastoju,
• kwawień i krwotoków,
• zakrzepów i zakrzepicy,
• zatorów i zatorowości,
• zawału,
• wstrząsu.
• Obrzęk płuc.
• Obrzęk mózgu.
• Zakrzep i skrzep.
• Hemostaza w stanach fizjologii i patologii.
• Hemochromatoza i hemosyderozy.
• Patogeneza i przyczyny krwawień wewnątrzczaszkowych.
• Patogeneza i charakterystyka wstrząsu septycznego
  
  

 2. Patologia ogólna zapaleń, choroby zakaźne i pasożytnicze. [str. 39-105]

dr n. med. Jacek Pająk

• Definicja zapalenia.
• Patologia ogólna zapaleń, cechy kliniczne, przyczyny i ogólnoustrojowe nastepstwa zapaleń.
• Zmiany naczyniowe, procesy komórkowe, mediatory i konsekwencje zapaleń ostrych i przewlekłych.
• Morfologiczne typy i podziały zapaleń.
• Choroby i zapalenia ziarniniakowe.
• Patomorfologia gruźlicy i sarkoidozy, grzybice, kłykciny kończyste.
  
  

3. Patologia ogólna nowotworów [str 107-162]

dr n. med. Paweł Właszczuk

• Definicje nowotworów
• Charakterystyka nowotworów łagodnych i złośliwych
• Różnicowanie i anaplazja, tempo wzrostu, naciekanie miejscowe, przerzuty
• Częstość występowania nowotworów i czynniki wpływające na nowotworzenie
• Czynniki geograficzne, środowiskowe, wiek, czynniki genetyczne, wirusy, nabyte zmiany przednowotworowe
• Teorie kancerogenezy
• Szlaki sygnałowe, samowystarczalność w zakresie sygnałów wzrostu, czynniki wzrostu, receptory czynników wzrostu, białka przewodzące sygnały, transkrypcyjne czynniki jądrowe, cykliny i kinazy zależne od cyklin, niewrażliwość na sygnały hamujące wzrost, gen RB, cykl komórkowy, szlak transformującego czynnika wzrostu β, gruczolakowata polipowatość jelita grubego, szlak β-kateniny, gen TP53, apoptoza, nieograniczony potencjał replikacyjny, angiogeneza nowotworowa,  naciekanie i przerzutowanie nowotworowe, niestabilność genomu, molekularne podstawy wieloetapowej kancerogenezy, progresja nowotworu, heterogenność nowotworu, zmiany kariotypowe w nowotworach
• Etiologia nowotworu – czynniki kancerogenne
• Czynniki chemiczne, czynniki fizyczne, czynniki promieniotwórcze, czynniki biologiczne, onkogeneza wirusowa i bakteryjna, onkogenne wirusy RNA, onkogenne wirusy DNA, wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus zapalenia wątroby typu B, Helicobacter pylori
• Odporność przeciwnowotworowa,  antygeny nowotworowe, nadzór immunologiczny

4. Patologia narządów endokrynnych i układu immunologicznego [str. 568-578 ; 163-176]

dr n. med. Monika Ciupińska-Kajor

• Przysadka
  •  Nadczynność -Gruczolaki przysadki
    • Wytwarzające prolaktynę (prolactinoma)
    • Wytwarzające hormon wzrostu (somatotropowe)
    • Mieszane – wytwarzające prolaktynę /hormon wzrostu
    • Adrenokortykotropowe
    • Gonadotropowe
    • Typu null cel
    • Wytwarzające TSH
    • Wielohormonalne 
    • Niedoczynność
      • Gruczolaki przysadki nie wydzielające hormonów
      • Martwica niedokrwienna przysadki
      • Jatrogenna ablacja przysadki
      • Zespół „pustego siodła”
      •  Zespoły tylnego płata przysadki
• Tarczyca
  • Nadczynność pierwotna
    • Choroba Gravesa
    • Nadczynne wole guzkowe
    • Nadczynny (toksyczny) gruczolak
  • Nadczynność wtórna
  • Niedoczynność pierwotna
    • Poablacyjna niedoczynność
    • Idiopatyczna niedoczynność
    • Zapalenie Hashimoto
    • Niedobór jodu
    • Wole nietoksyczne
    • Wole koloidowe
    • Wole wieloguzkowe
    • Wole endemiczne
    • Wole dyshormonogenetyczne
  • Niedoczynność wtórna
    • Zapalenia tarczycy
      • Przewlekłe limfocytarne (Hashimoto)
      • Podostre limfocytarne (poporodowe)
      • Podostre ziarniniakowe (de Quervain)
      • Zapalenie Riedla
  • Nowotwory tarczycy
    • Gruczolaki – pęcherzykowy, z komórek Hurthla, toksyczny
    • Raki
      • Rak brodawkowaty
      • Wariant pęcherzykowy raka brodawkowatego
      • Rak pęcherzykowy
      • Rak rdzeniasty
      • Hiperplazja komórek C
      • Rak anaplastyczny
• Przytarczyce
  • Nadczynność pierwotna - hiperplazja,gruczolaki przytarczyc, raki przytarczyc
  • Nadczynność wtórna i trzeciorzędowa
  • Niedoczynność –Poablacyjna, wrodzona, autoimmunologiczna
• Kora nadnarczy
  • Nadczynność
    • Hiperkortyzolizm - Zespół / choroba Cushinga
    • Hiperaldosteronizm – zespół Conna, gruczolaki wydzielające aldosteron
    • Zespoły nadnerczowo-płciowe
  • Niedoczynność - ostra niewydolność kory nadnerczy – zespół Waterhouse’a-Friderichsena, przewlekła niewydolność kory nadnerczy – choroba Addisona
  • Nowotwory kory nadnerczy
    • Gruczolaki kory nadnerczy
    • Raki nadnerczy
• Rdzeń nadnerczy
  • Guz chromochłonny (pheochromocytoma)
• Zespół mnogiej gruczolakowatości (MEN), typu 1., typu 2.
• Skrobiawice

5. Patologia serca i naczyń [str 288-320]

dr n. med. Piotr Paleń

• Zastoinowa niewydolność serca
• Choroba niedokrwienna serca, dusznica bolesna, zawał mięśnia sercowego, przewlekła choroba niedokrwienna serca, nagła śmierć sercowa
• Serce w chorobie nadciśnieniowej
• Serce płucne
• Choroby aparatu zastawkowego serca,
• serce w chorobie reumatycznej,
• zwyrodnieniowe zwapniające zwężenie ujścia aorty,
• zespół wypadania płatków zastawki mitralnej,
• niebakteryjne zakrzepowe zapalenie wsierdzia,
• zapalenie wsierdzia Libmana-Sacksa,
• infekcyjne zapalenie wsierdzia,
• protezy zastawek serca
• Choroby pierwotne mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatie, kardiomiopatia rozstrzeniowa, kardiomiopatia przerostowa, kardiomiopatia zaciskająca
• Wady wrodzone serca
• przeciek z lewej strony na prawą,
• ubytek przegrody międzyprzedsionkowej,
• ubytek przegrody międzykomorowej, przetrwały przewód tętniczy,
• przeciek z prawej strony na lewą,
• tetralogia Fallota,
• przełożenie tętnic głównych,
• wrodzone zmiany utrudniające przepływ krwi,
• koarktacja aorty
• Choroby osierdzia, zapalenie osierdzia, płyn w worku osierdziowym
• Nowotwory serca,
• nowotwory przerzutowe,
• nowotwory pierwotne
• Prawidłowe naczynia, prawidłowe funkcjonowanie i dysfunkcja komórek śródbłonka, komórki mięśniowe gładkie naczyń, pogrubienie błony wewnętrznej jako odpowiedź na jej uszkodzenie
• Wrodzone zaburzenia rozwojowe naczyń, przetoka tętniczo-żylna
• Stwardnienie ścian tętnic, miażdżyca
• Choroba nadciśnieniowa naczyń,
• patogeneza nadciśnienia,
• mechanizmy nadciśnienia samoistnego,
• zmiany patologiczne naczyń w nadciśnieniu
• Tętniaki i tętniaki rozwarstwiające, tętniaki aorty brzusznej, tętniaki kiłowe, rozwarstwienie aorty
• Zapalenia naczyń,
• zapalenie olbrzymiokomórkowe tętnic (zapalenie tętnicy skroniowej),
• zapalenie tętnic Takayasu,
• guzkowe zapalenie tętnic,
• choroba Kawasaki (zespół śluzówkowo-skórny z zajęciem węzłów chłonnych),
• mikroskopowe zapalenie wielonaczyniowe,
• ziarniniak Wegenera,
• zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic (choroba Buergera),
• zapalenie naczyń związane z innymi chorobami,
• zakaźne zapalenie tętnic
• Choroba Raynauda
• Choroby żył i naczyń chłonnych, poszerzenia żył (żylaki), zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepica żylna, zespoły żyły głównej górnej i dolnej, zapalenia naczyń limfatycznych i obrzęk chłonny
• Nowotwory naczyń łagodne i zmiany nowotworopodobne,
• naczyniak krwionośny,
•  naczyniak limfatyczny,
• kłębczak,
• poszerzenia naczyń,
• angiomatosis bacillaris
• Nowotwory naczyń o pośrednim stopniu złośliwości (nowotwory graniczne, nowotwory o niskim stopniu złośliwości), mięsak Kaposiego, śródbłoniak naczyniowy krwionośny
• Nowotwory złośliwe naczyń, mięsak naczyniowy, obłoniak

6. Patologia przewodu pokarmowego – zmiany nienowotworowe i nowotworowe. [str.347 – 350, 353; 366-369; 372-378; 381-388; str.352; 370-1; 379-380; 388-392] 

lek. Marta Karpińska

• Leukoplakia
• torbiele jamy ustnej
• stany przednowotworowe jamy ustnej
• achalazja
• zespół Malory’ego-Weissa
• epidemiologia żylaków przełyku
• zapalenie przełyku
• stany przednowotworowe przełyku
• przełyk Barreta
• podział przewlekłych zapaleń żołądka
• przyczyny ostrych zapaleń żołądka
• wrzód ostry i przewlekły żołądka – różnice makroskopowe
• patogeneza ostrego i przewlekłego wrzodu żołądka
• Zespół Zollingera-Ellisona
• choroba trzewna objawy, leczenie
• choroba Hirschsprunga – patogeneza, leczenie
• choroba Crohna cechy makroskopowe i mikroskopowe
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego
• colitis ulcerosa , morbus Crohn
  •  różnice i podobieństwa
  • objawykliniczne
  • cechy makroskopowe i mikroskopowe)
  • podział zapaleń wyrostka robaczkowego
  • przyczyny i rodzaje niedrożności jelit
  • gruźlica jelit
  • dur brzuszny, podział na podokresy
  • różnice makroskopowe między durem brzusznym a gruźlicą jelit

 Jama ustna i Przełyk.

• • Zmiany przednowotworowe i przedrakowe z nabłonka płaskiego i gruczołowego ,
  • raki płaskonabłonowe,
  • warianty histologiczne raka raka jamy ustnej i przełyku
  • rak wpustu,
  • rak w przełyku Barretta,
  • raki niezróżnicowane,
  • guzy neuroendokrynne,
  • raki mieszane gruczołowoendokrynne,
  • łagodne guzy mezenchymalne, tłuszczaki, mięśniaki,
  • guzy podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST),
  • mięsaki z tkanki mięśniowej, mięsaki naczyniowe,
  • chłoniaki,
  • wtórne nowotwory przełyku
  • Żołądek
    • Zmiany przednowotworowe i przedrakowe  z nabłonka gruczołowego, rodzaje histologiczne raka gruczołowego, raki niezróżnicowane, rak płaskonabłonkowy,
    • etiologia raków żołądka, 
    • infekcja Helicobacter pylori,
    • klasyfikacja Borrmanna raków, klasyfikacja WHO, klasyfikacja TNM, klasyfikacja Laurena,  grading raków,
    • rak wczesny żołądka,
    • prognoza w rakach żołądka,
    • nowotwory neuroendokrynne czynne hormonalnie,,
    • guzy mezenchymalne łagodne i złośliwe, kłębczak, mięśniak, guzy z osłonek nerwowych, guz ziarnistokomórkowy,
    • guzy podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST), mięsaki naczyniowe oraz z tkanki mięśniowej, chłoniaki, etiologia chłoniaków, chłoniaki typu MALT, wtórne nowotwory żołądka 
  • Brodawka Vatera - zmiany przedrakowe z nabłonka brodawki, gruczolaki, raki gruczołowe i płaskie, guzy neuroendokrynne
  • Jelito cienkie i grube,odbytnica i kanał odbytu, wyrostek robaczkowy
    • Zmiany przedrakowe  z nabłonka gruczołowego, gruczolaki, polipy hamartomatyczne, polip młodzieńczy i Peutz-Jeghersa,
    • raki gruczołowe i płaskie,
    • guzy neuroendokrynnne, raki neuroendokrynne, raki mieszane gruczołowo-endokrynne,
    • guzy mezenchymalne łagodne i złośliwe, kłębczak, mięśniak, guzy z osłonek nerwowych, guz ziarnistokomórkowy,
    • guzy podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST),
    • mięsaki naczyniowe oraz z tkanki tłuszczowej i mięśniowej,
    • chłoniaki, chłoniaki B komórkowe,
    • chłoniaki T komórkowe, chłoniaki enteropatyczne, 
    • wtórne nowotwory jelita cienkiego
    • zespół Cowdena, 
    • grading raków,
    • klasyfikacja TNM raków jelita grubego, nowotwory wtórne jelita grubego
    • czerniak złośliwy,
    •  nowotwory skóry okolicy odbytu

7. Patologia gruczołów przewodu pokarmowego (ślinianki, trzustka). Patologia gruczołów przewodu pokarmowego (wątroba, drogi żółciowe) [str 363-365; 393-425]

lek. Aleksandra Kuźbińska

A/ Patologia gruczołów ślinowych.

Zmiany nienowotworowe

• torbiele śluzowe, retencyjne
• kamica
• zapalenia ostre i przewlekłe,
• zespół sjogrena

Nnowotwory  łagodne

• guz mieszany,
• guz Warthina,
• gruczolak podstawnokomórkowy,
• gruczolak oksyfilny,
• guz z komórek mioepitelialnych

Nowotwory złośliwe

• rak śluzowo-naskórkowy,
• rak z komórek zrazikowych, 
• gruczolakorak,
• rak gruczołowato-torbielowaty,
• wielopostaciowy rak o małej złośliwości,
• rak z przewodów ślinowych,
• złośliwy guz mieszany,
• rak mioepitelialny,
• chłoniak złośliwy

B/ Patologia trzustki

Zmiany nienowotworowe

• torbiele prawdziwe i rzekome
• ostre krwotoczne zapalenie, martwica Balsera
• przewlekłe  zapalenie, włóknienie

Nowotworynowotworzenie wewnątrznabłonkowe (PanIN), 

• gruczolakorak przewodowy,  
• rak zrazikowy, 
• lity rzekomobrodawkowy nowotwór,
• surowicze torbielowate nowotwory łagodne i złośliwe, 
• śluzowe torbielowate nowotwory  przedzłośliwe i złośliwe

 Wątroba 

• Zaburzenia w krążeniu, zawał wątroby, przewlekłe przekrwienie bierne i martwica strefy środkowej, zakrzepica żył wątrobowych
• Objawy zaburzonej czynności wątroby, żółtaczka
• Powikłania prowadzące do zgonu
• Choroba Wilsona
• Zespół Rejea
• Toksyczne uszkodzenie wątroby
• Stłuszczenie wątroby
• Rozlane stłuszczenie wątroby

• Stłuszczenie wątroby z ogniskowym zastojem żółci
• Stłuszczenie z włóknieniem, zapaleniem i dysplazją
• Stłuszczenie z dysplazją hepatocytów
•  Zapalenie wirusowe wątroby
• Klinika zapalenia wątroby
• Typy zapalenia    
• Cechy morfologiczne zapalenia
• Zapalenie wątroby z rozrostem przewodów żółciowych
• Marskość wątroby
• Przewlekłe zapalenie / stłuszczenie wątroby
• Rozrost guzkowy ogniskowy
• Diagnostyka różnicowa z rakiem wątroby
• Rozrost guzkowy z przewlekłym zapaleniem
• Patologia wątroby po przeszczepach
• Ostre odrzucenie przeszczepu /rozlana martwica, eosynofilia, nacieki granulocytarne, zakrzepy/
• Przewlekłe odrzucenie przeszczepu /nacieki limfocytarne, pogrubienie naczyń, włóknienie, zwyrodnienie hepatocytów/
• Uszkodzenie wątroby przednowotworowe
• Guzy dysplastyczne /low grade, high grade/
• Nowotwory łagodne
• Gruczolak
• Naczyniaki
• Rzadkie nowotwory wątroby
• Angiomyolipoma
• Myelolipoma
• Leiomyoma
• Lipoma
• Solitary fibrous tumor
• Schwannoma
• Hepatocellular carcinoma
• Nowotwory przerzutowe wątroby
• Rak jelita grubego
• Rak piersi
• Rak stercza
• Rak płuc
• Rak nerki
• Czerniak

B/ Drogi żółciowe 

• Patologia dróg żółciowych
• Marskość żółciowa wtórna
• Marskość żółciowa pierwotna
• Pierwotne zapalenie dróg żółciowych ze stwardnieniem
• Patologia pęcherzyka żółciowego
• Aktywne zapalenie
• Przewlekłe zapalenie
• Kamica pęcherzyka z zapaleniem
• Gruczolak błony śluzowej pęcherzyka żółciowego
• Rak pęcherzyka żółciowego
• Rak gruczołowy pęcherzyka żółciowego
• Kamica przewodu żółciowego wspólnego
• Zarośnięcie dróg żółciowych

 8. ZALICZENIE-koniec I semestru